Αξιολόγηση σχολικών μονάδων – Αξιολόγηση εκπαιδευτικών

            Μετρήσιμες μονάδες. Ποσοστά επιτυχίας στην εισαγωγή των μαθητών στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αριθμός φοιτούντων μαθητών…

            Όχι εγγεγραμμένων. Φοιτούντων. Που ολοκλήρωσαν τη σχολική χρονιά. Η σχολική μονάδα θα κριθεί βιώσιμη μόνο αν φοίτησε σε αυτήν ικανοποιητικός αριθμός μαθητών. Είναι άραγε ευθύνη της εκάστοτε σχολικής μονάδας η πρόσβαση σε αυτή; Η μεταφορά των μαθητών από τις απομακρυσμένες περιοχές που λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας στη φοίτηση ενός μεγάλου αριθμού παιδιών χρεώνεται στο ίδιο το σχολείο ή στους υπηρετούντες εκπαιδευτικούς. Έρευνες για τον έλεγχο και την αποτροπή της μαθητικής διαρροής δεν υπάρχουν. Αξιολογείται το αποτέλεσμα και όχι η αιτία του προβλήματος. Όσο λιγότεροι μαθητές τόσο λιγότερα σχολεία. Μειώνονται τα έξοδα.

            Εξάχρονοι μαθητές της Α’ Δημοτικού σε όλη την ελληνική επαρχία ξυπνάνε το χάραμα – νωρίτερα ίσως από πολλούς εργαζόμενους ενήλικες – μπαίνουν ασυνόδευτοι στο λεωφορείο της γραμμής για να πάνε στο σχολείο τους. Περιμένουν το δρομολόγιο της επιστροφής τουλάχιστον μιάμιση ώρα μετά τη λήξη των μαθημάτων τους. Η κούραση και η ταλαιπωρία τους δεν παίζουν ρόλο στην πρόοδό τους. Ο δάσκαλος έχει την ευθύνη για τυχόν αποτυχία τους.

            Ισοπέδωση. Αποτελέσματα. Ποσοστά. Να κλείσει το σχολείο στο οποίο οι μαθητές δεν απέδωσαν τα μέγιστα. Να κριθούν αρνητικά οι εκπαιδευτικοί που εργάζονται σε αυτό. Οι γιατροί που δεν κατάφεραν να θεραπεύσουν ασθενείς πάσχοντες από ανίατες ασθένειες να απολυθούν.

Στοχοθεσία. Βαρύγδουπη λέξη. Νεόφερτη στο λεξιλόγιό μας. Να θέσουν οι εκπαιδευτικοί τους στόχους τους και να κριθούν για την επίτευξή τους. Ποιοι ακριβώς μπορεί να είναι αυτοί; Η ολοκλήρωση της διδακτέας ύλης. Ένας. Η κατανόησή της, δεύτερος. Η εμπέδωση τρίτος. Για ποιους όμως; Για τους καλούς μαθητές; Κι οι αδύναμοι πως θα ακολουθήσουν; Κι αν φρενάρουν τη διδασκαλία, κάνουν επαναλήψεις για να βοηθηθούν αυτοί και δεν ολοκληρωθεί η ύλη, χάνουν το στόχο. Άρα τι; Είναι ανίκανοι; Αξιολογούνται αρνητικά; Το σχολείο είναι παραγωγική μονάδα, όχι όμως εργοστάσιο. Στο σχόλασμα δεν μετράνε τα παραγόμενα προϊόντα. Δεν πετάνε τα ελαττωματικά στον κάδο.

Στις μικρές κοινωνίες των σχολείων συμβαίνουν όπως και στην ευρύτερη κοινωνία αναπάντεχα γεγονότα. Θέλουμε το εκπαιδευτικό αμέτοχο σε αυτά; Απλά υπηρεσιακό; Να επιτελεί το στόχο του, να διδάσκει την ύλη του και να γυρνάει την πλάτη στους προβληματισμούς των παιδιών. Να τους αφήνει να χάνονται στους δικούς τους κυκεώνες. Οι γονείς προσδοκούν για τα παιδιά τους μόνο τη μάθηση απ’ το σχολείο; Θα κατηγορήσουν τον εκπαιδευτικό για τις δέκα σελίδες που μείνανε αδίδακτες από το βιβλίο ή που δεν προστάτευσε το παιδί τους όταν χρειάστηκε; Δεκαπεντάχρονες μαθήτριες ερωτεύονται και φεύγουν κρυφά από το σχολείο για να συναντήσουν τους αγαπημένους τους. Παρασύρονται από μεγαλύτερους άντρες σε δρόμους καταστροφικούς. Ο εκπαιδευτικός που πρωτίστως είναι παιδαγωγός  και άνθρωπος, θα αντιληφθεί την απουσία τους, θα προβληματιστεί, θα ρωτήσει και θα ερευνήσει. Θα προσπαθήσει να τις φέρει πάλι στην αίθουσα. Θα επιχειρηματολογήσει για να τις πείσει. Θα αφιερώσει το χρόνο του για τα «παιδιά» του. Κι ας μην κερδίζει μονάδες στην αξιολόγησή του. Κι ας μην επιτυγχάνει τη στοχοθέτηση.

Ο λογιστής της εφορίας τον Ιούνιο ελέγχει τις φορολογικές δηλώσεις και κάνει την εκκαθάριση του φόρου. Το μεσημέρι γυρνάει σπίτι του κουρασμένος, με πονοκέφαλο. Όχι όμως προβληματισμένος γιατί ο τάδε φορολογούμενος θα πληρώσει ένα μεγάλο ποσό ή γιατί θα του χρεώσει πρόστιμο. Ο καθηγητής την ίδια εποχή θα γυρίσει σπίτι του με το φάκελο των εξετάσεων στη μασχάλη. Θα στενοχωρηθεί για τους μαθητές που δεν τα πήγαν καλά και μπορεί να χάσουν τη χρονιά τους. Θα αναρωτηθεί μήπως είναι δική του ευθύνη, αν τα ερωτήματα που έθεσε ήταν σαφή, αν τα είχε διδάξει σωστά. Θα απογοητευτεί από κάποια γραπτά, θα ενθουσιαστεί από κάποια άλλα.

Η πλειοψηφία των δημοσίων υπαλλήλων κάθε μεσημέρι σχολάει. Οι εκπαιδευτικοί; Όχι πάντα. Κλείνουν την τάξη τους και φεύγουν, παίρνοντας μαζί τους ένα μέρος της δουλειάς τους. Απορίες, προβλήματα. Γνωστικά και μη. Βλέμματα, ανησυχίες. Ο δάσκαλος σε αρκετές περιπτώσεις ζει καθημερινά περισσότερες ώρες με τους μαθητές του απ’ ότι αυτοί με τους γονείς τους. Και αντίστροφα, μπορεί να αφιερώνει περισσότερο χρόνο σε αυτούς απ’ ότι στα βιολογικά του παιδιά.

Κάποια σχολικά εργαστήρια είναι άδεια. Κάποια άλλα διαθέτουν εξοπλισμό τουλάχιστον εικοσαετίας. Ελάχιστα πληρούν τις προδιαγραφές και καλύπτουν τις απαιτούμενες μαθησιακές ανάγκες. Υπάρχουν σχολικά κτίρια ερείπια. Χωρίς σχολικές βιβλιοθήκες, χωρίς φωτοτυπικά μηχανήματα, χωρίς χαρτί. Πίνακες φθαρμένοι που δε γράφει η κιμωλία. Σύγχρονοι υαλοπίνακες που δεν χρησιμοποιούνται γιατί δεν υπάρχουν μαρκαδόροι – στοιχίζουν ακριβά. Θρανία τόσα όσοι και οι μαθητές. Ευτυχώς. Για τους εκπαιδευτικούς δεν ισχύει το ίδιο. Ένα γραφείο, μια καρέκλα για τρεις. Ένα συρτάρι για τον καθένα. Ένας Η/Υ για όλους. Είναι σαφώς υποχρέωση τους να διαθέτουν δικό τους Η/Υ, σύνδεση στο διαδίκτυο, εκτυπωτή, αναλώσιμα. Όπως επίσης και προσωπική βιβλιοθήκη για να επιτελούν το έργο τους. Ο ηλεκτρολόγος της ΔΕΗ αγοράζει τον γερανούλη για να αλλάζει τις καμένες λάμπες στις κολώνες;

Το 2010 μερικές σχολικές μονάδες – Δημοτικά και Γυμνάσια – εξοπλίστηκαν με διαδραστικούς πίνακες. Ένα, πραγματικά,  καταπληκτικό εργαλείο για την εκπαίδευση. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε όμως – από την εκδήλωση ενδιαφέροντος έως την απόκτηση αυτών – ήταν καθ’ όλα ευθύνη των εκπαιδευτικών κάθε σχολείου. Χρειάστηκε κάποιοι απ’ αυτούς να ασχοληθούν προσωπικά, να ενημερωθούν για τα είδη, τις ιδιότητες, τις προδιαγραφές κ.λπ, να δεχθούν προσφορές, να διενεργήσουν διαγωνισμούς, να εργασθούν εκτός ωραρίου. Και αργότερα να αφιερώσουν αρκετό χρόνο ώστε να μπορέσουν – μόνοι τους -  να μελετήσουν και να προσαρμόσουν το λογισμικό των μαθημάτων στη διδασκαλία τους με τη χρήση των διαδραστικών συστημάτων. Στις λοιπές δημόσιες υπηρεσίες υπεύθυνοι για τον εξοπλισμό είναι οι ίδιοι οι υπάλληλοι; Το ΥΠΕΧΩΔΕ προσφέρει στα έργα που εκτελεί επιλεκτικά τα απαιτούμενα; Άλλοι έχουν εκσκαφείς κι άλλοι αξίνες;

            Ποιοι πίνακες λοιπόν μπορούν να μετρήσουν το έργο του εκπαιδευτικού; Πως γίνονται μετρήσιμα όλα; Υπάρχει φόρμουλα που θα υπολογίσει δίκαια και θα λάβει υπόψη της όλες αυτές τις παραμέτρους; Το γνωστικό αντικείμενο δεν πιστοποιείται με το πτυχίο;

            Ο εκπαιδευτικός είναι λειτουργός. Αξιολογείται και κρίνεται διαρκώς από τους μαθητές του. Ξεγυμνώνεται καθημερινά στα μάτια τους. Κλειδώνει μέσα του τυχόν προσωπικά προβλήματα και στέκεται ορθός μπροστά τους. Λειτουργεί ως πρότυπο – καλώς ή κακώς.

            Ναι στην αξιολόγηση που αποσκοπεί στη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό των σχολικών μονάδων. Την αξιολόγηση που έχει σκοπό την επιμόρφωση και τον έλεγχο των εκπαιδευτικών.

            Ναι στην αξιολόγηση από ανθρώπους που έχουν μπει μέσα σε σχολεία, που έχουν κοιτάξει κατάματα τόσα αθώα προσωπάκια, που έχουν βιώσει την καθημερινότητα με όλες τις αντίξοες συνθήκες μέσα στην τάξη. Όχι από αυτούς που κάθονται σε κάποιο περιποιημένο γραφείο μελετώντας στατιστικά στοιχεία και άψυχες έρευνες.

            Η παιδεία χρειάζεται ενδυνάμωση κι όχι αποδεκατισμό.